TEST: Tascam DR-44WL - Rejestrator cyfrowy kontrolowany smartfonem?

Rejestrator DR-44WL to jedna z najnowszych propozycji od firmy Tascam, będącej w czołówce rynku urządzeń rejestrujących. Pomimo dostępności wielu różnych urządzeń tego typu, rynek przenośnych rejestratorów cyfrowych wydaje się być polem bitwy między takimi markami jak Tascam, Zoom czy Olympus, wydającymi kolejne urządzenia uzupełniane o nowe funkcje zgodne z panującymi na rynku trendami i oczekiwaniami klientów.

DR-44WL, dostępny od końca ubiegłego roku, to następca rejestratora DR-40, oferujący zmodyfikowane mikrofony i obudowę, większą ilość akcesoriów, większy wyświetlacz i tym podobne, ale przede wszystkim kilka nowych funkcji, wliczając w to funkcję Dual Record w trybach Level i Format, pozwalającą na jednoczesną rejestrację dwóch ścieżek, z których druga nagrana jest ciszej (-12 dB, jako zabezpieczenie przed przesterowaniem) lub w innym formacie (WAV/MP3), oraz funkcję kontroli bezprzewodowej przez WiFi, dzięki której praca rejestratora może być w pełni kontrolowana z urządzeń mobilnych z dedykowaną aplikacją.

Szczególnie ta ostatnia wydaje się być ważną modyfikacją i wygląda na to, że na chwilę obecną DR-44WL jest jedynym dostępnym na rynku rejestratorem wyposażonym w tę funkcję. Pozostaje zastanowić się, czy jest ona rzeczywiście przydatna, czy też może stanowi jedynie wydźwięk panujących trendów na wyposażanie niemal wszystkich nowych urządzeń audio w łączność bezprzewodową.

Jakby nie było, rejestrator ten, oferujący rejestrację czterech ścieżek z dwóch zintegrowanych mikrofonów pojemnościowych i dwóch wejść XLR (w tym w trybie wielośladowym z możliwością nagrywania overdub’ów) zapowiada się ciekawie. Przejdźmy więc do rzeczy i zobaczmy co tak naprawdę potrafi.

Oględziny

Po rozpakowaniu z pudełka okazuje się, że do zestawu dołączona jest dość spora ilość akcesoriów. Poza jednostką główną w zestawie znajdują się cztery baterie alkaliczne (paluszki), miękki futerał z lekko wzmocnionym przodem, kabel USB, osłonka przeciwwietrzna na mikrofony, adapter do zamontowania na kamerze, adapter do zamontowania na statywie mikrofonowym, ładowarka wraz z przejściówką na gniazdka europejskie oraz, oczywiście, instrukcja.

Sama jednostka główna różni się nieco wyglądem od modelu DR-40, nadaj jednak utrzymana jest w typowej dla tych urządzeń konwencji. Obudowa wykonana jest w większości z plastiku z nowymi, aluminiowymi elementami po bokach, korzystnie wpływającymi na wygląd, jednak niekoniecznie na wytrzymałość jednostki.

Z przodu znajduje się spory wyświetlacz z szeregiem przycisków kontrolnych (start/pauza, nagrywanie, stop, przód, tył, Menu, Input, Quick, szybkiego menu podręcznych funkcji) i pokrętłem nawigacji po menu z przyciskiem Enter/Mark (dla wyboru ustawień i tworzenia znaczników). Dodatkowo pod wyświetlaczem mieszczą się cztery przyciski Track/Input służące do wyboru danego wejścia by kontrolować jego sygnał wejściowy oraz przycisk Mixer. Dodatkowo, ponad wyświetlaczem znajdują się cztery wskaźniki LED Peak dla każdego z czterech kanałów oraz wskaźnik aktywowania funkcji MTR, czyli rejestracji wielośladowej.

Z prawej strony znajduje się przełącznik wyboru źródła zewnętrznego, podłączonego do umieszczonych na dole dwóch wejść mikrofonowo-liniowych. Dostępne są trzy ustawienia, czyli Mic+Phantom dla mikrofonów pojemnościowych, Mic dla mikrofonów dynamicznych i Line dla sygnałów liniowych. Obok mieści się aktywator i zabezpieczone przed przypadkowymi zmianami pokrętło Input Level dla ustawienia sygnału wejściowego, a także wyjście micro-USB.

Z lewej strony rejestratora mieści się przesuwany włącznik Hold, wyjście liniowe/słuchawkowe (niestety na wspólnym gnieździe mini-jack), kontroler sygnału wyjściowego oraz przycisk aktywujący funkcję Wi-Fi.

Od góry natomiast mieszczą się dwa kardioidalne mikrofony pojemnościowe w konfiguracji X/Y, do której przywykliśmy już w tego typu rejestratorach, zabezpieczone metalowymi ochraniaczami z obu stron. Nowością jest fakt, że mikrofony te umieszczone są teraz w gumowych osłonkach przeciw-wstrząsowych, redukujących niekorzystny wpływ wibracji na nagrany sygnał. Zmodyfikowano je również pod kątem maksymalnych głośności, jakie są w stanie przyjąć. Producent donosi, że mikrofony te mogą zarejestrować źrodła o głośności do 132 dB SPL bez przesterowania!

Od strony jakości konstrukcji wspomnę, że nie jest ona zła, ani też szczególnie imponująca. Urządzenie (bez baterii) jest bardzo lekkie w dłoni, a cienkie aluminiowe elementy po bokach, choć wyglądają ładnie, nie sprawiają wrażenia jakby miały wytrzymać poważniejsze urazy. Uwagę zwracają przyciski, które nie są idealnie dopasowane do szczelin w obudowie i są dość ruchome, bądź czasami umieszczone odrobinę krzywo. To nic wielkiego, jednak przy dokładnych oględzinach rzuca się w oczy.

Ogólnie rzecz biorąc aparycja i plastikowa konstrukcja sprawiają przeciętne wrażenie. Jednak skoro już o tym mowa, umieszczenie mikrofonów w osłonkach anty-wstrząsowych to niezły pomysł, a lekko poruszone zdradzają one pewien stopień elastyczności. Również osłona na pokrętło gainu wydaje się być zabezpieczeniem dającym wyższy stopień ochrony przed niepożądanymi zmianami w trakcie nagrywania. Od strony akcesoriów wszystko się zgadza, a zestaw oferuje wszystko co niezbędne. Jedynie miękki futerał może zastąpiłbym czymś bardziej wytrzymałym.

Tyle tytułem wstępnych oględzin. Jak można się spodziewać, prawdziwe bogactwo drzemie w środku tego urządzenia, przyjrzyjmy się więc jego menu i nawigacji po nim, a także obecnym w DR-44WL funkcjom.

Funkcje

Jedną z pierwszych i najważniejszych możliwości rejestratora jest podział na dwa tryby pracy - czterokanałowy (4ch) i wielośladowy (MTR). W pierwszym z nich istnieje możliwość jednoczesnej rejestracji z czterech dostępnych kanałów, tj. z dwóch zintegrowanych mikrofonów i dwóch zewnętrznych. Nagrywane są one jako plik stereofoniczny oraz dwa pliki mono dla kanałów zewnętrznych. Drugi przeznaczony jest bardziej do nagrań demówek i tym podobnych, z możliwością sukcesywnego nagrywania ścieżek i overdub’ów z monitoringiem wcześniej nagranych. W tym drugim przypadku istnieje oczywiście możliwość wyboru dowolnego źródła dla każdego z kanałów.

W trybie 4CH istnieje możliwość szerokiego wyboru formatu: BWF i WAV (44.1, 48, 96 kHz / 24, 16 bit) oraz MP3 (44.1, 48 kHz / 320K, 256K, 192K, 128K, 96K). Rejestrator umożliwia też wybór funkcji nagrywania Dual Format i Dual Level: pierwsza z nich rejestruje jednocześnie pliki w formacie WAV (wyłącznie 16 bit) oraz MP3, druga natomiast rejestruje kopię sygnału -12 dB w dowolnym formacie. Mankamentem trybu Dual Record jest fakt, że zabiera on jeden kanał mikrofonowy.

Poza manualnymi ustawieniami, DR-44WL posiada też wiele funkcji automatycznych, w tym kontrolę gainu (peak reduction) i limiter, oraz funkcje automatycznego nagrywania po wykryciu sygnału na danym poziomie (-6, -12, -24, -48 dB) czy automatycznego tworzenia znaczników i podziału plików w oparciu o wybrany czas lub poziom na wejściu. Wszystkie te czynności dostępne są również manualnie, na przykład poprzez wciśnięcie przycisku Record lub Enter/Mark w trakcie nagrywania. Jak łatwo się domyślić, mogą stać się one szczególnie przydatne podczas rejestracji np. występów na żywo, gdzie momenty ciszy zainicjują podział ścieżki (oferując od razu podzielony na utwory materiał końcowy), lub gdzie nagrywanie włączy się samoistnie przy obecności sygnału.

Natomiast podczas rejestracji demówek w trybie MTR przydany może okazać się zintegrowany tuner i metronom (bardzo proste i efektywne w obsłudze), a także wewnętrzny mikser z panoramą oraz wysyłką i powrotem z procesora efektów, oferującego sześć rodzajów pogłosu, w tym po dwa pogłosy Hall i Plate plus Room i Studio. Co ważne, kanały wejściowe mogą być również skonfigurowane z przycisku Input pod kątem opóźnienia, filtra dolnozaporowego w czterech konfiguracjach, połączenia stereofonicznego (Link) oraz ustawień Level Control ze wspomnianym limiterem czy funkcją peak reduction.

Jak widać, urządzenie to jest bardzo bogato wyposażone we wszelkiego rodzaju manualne i automatyczne funkcje usprawniające proces nagrywania w wielu potencjalnych sytuacjach - Tascam DL-44WL to urządzenie zarówno do różnego rodzaju pracy w terenie, jak i wielośladowy rejestrator do produkcji domowych nagrań muzycznych. Do powyższej listy należy dołączyć również funkcje administracyjne, wyświetlające i tym podobne, wbudowany głośnik, oraz przede wszystkim łączność Wi-Fi, będącą niejako gwoździem programu w przypadku nowego Tascama.

Wi-Fi

Obsługa bezprzewodowa z urządzeń mobilnych iOS/Android to jeden z najwyraźniejszych trendów w nowym sprzęcie audio - posiadają ją nowe miksery, systemy głośnikowe czy mikrofonowe, przyszła więc pora na rejestrator. Choć pierwsza moja reakcja była nieco sceptyczna, z czasem zdałem sobie sprawę, że w tym przypadku może być ona również przydatna.

Bezprzewodowa kontrola jednostki odbywa się z aplikacji DR Control. Z tego co wiem jej początkowa wersja na Androida była bardzo okrojona, obecnie jednak oferuje tę samą rozbudowaną funkcjonalność co wersja iOS i obejmuje praktycznie wszystkie najważniejsze zdolności rejestratora.

Co szczególnie ważne, DR-44WL nawiązuje łączność WiFi z urządzeniami mobilnymi bezpośrednio, bez stosowania routera! Odbywa się to w prosty sposób - po pobraniu aplikacji należy wcisnąć przycisk WiFi na rejestratorze, potwierdzić stworzenie nowego połączenia, a wyświetlone następnie dane (SSID i hasło) wprowadzić w telefonie dla odnalezionego połączenia. Przy pomyślnym nawiązaniu połączenia, lampka WiFi u dołu rejestratora zapali się ciągłym, niebieskim światłem.

Aplikacja pozwala na zdalną kontrolę takich zadań jak nagrywanie, stop, pauza, odtwarzanie i przewijanie otworów, tworzenie znaczników, konfigurację poziomów dla wszystkich kanałów, konfigurację wszystkich ustawień rejestracji, tj. formatu, jakości, funkcji dual mode/dual function, dekodowania MS, oraz ustawień kanałów wejściowych (przypisanie, filtry, opóźnienie), czy w końcu transferu plików i bezpośredniego uploadu na portal SoundCloud. Poza pełną zdalną kontrolą umożliwia ona również odsłuch nagrań na rejestratorze z telefonu - niestety dotyczy to jedynie stworzonych wcześniej nagrań, a nie bezpośredniego zdalnego monitoringu w trakcie nagrywania.

Według producenta zasięg bezprzewodowy ma sięgać dwudziestu metrów, w praktyce jednak nie jest tak kolorowo. Kwestia ta sprowadza nas płynnie do finalnego zagadnienia, jakim są...

Wrażenia

Pozostańmy przy tematyce Wi-Fi. Podczas gdy możliwości zdalne aplikacji kontrolnej są w pełni zadowalające, zasięg pozostaje nieco problematyczny. W trakcie moich prób mieścił się on w przedziale 5-12m, w zależności od pomieszczenia, obecności ewentualnych przeszkód i tego, jak zatłoczony jest eter - mówię tu o użytecznym zasięgu, bez zakłóceń, przerw, i tak dalej. Niestety nie jest to zbyt wiele, zważywszy na potencjalne wykorzystanie rejestratora np. ze sceny w przypadku, gdzie sama jednostka umieszczona jest w pozycji mikserskiej. W tej kwestii pozostaje jedynie sprawdzić jednostkę samemu przed ostateczną decyzją. Z tego co wiem inni użytkownicy również się z tym zetknęli. Chodzą głosy, że Tascam zapowiada poprawę wydajności bezprzewodowej w zaktualizowanym firmwarze.

Niemniej, pomijając aspekt mniejszego niż przewidywany zasięgu, sam pomysł zdalnej obsługi rejestratora uznaję za bardzo dobry, szczególnie w sytuacjach, gdzie np. odnaleziono idealną pozycję dla rejestratora pod kątem mikrofonów, bądź też zmiany w ustawieniach mają być dokonane w trakcie nagrywania, a dotykanie urządzenia i wciskanie przycisków mogłoby niekorzystnie wpłynąć na zarejestrowany sygnał. Niejako wiąże się to z automatycznymi funkcjami, jak choćby Peak Reduction, automatycznie dostosowującej poziomy w trakcie rejestrowania - wszystkie one pozwalają na ustawienie DR-44WL w preferowanej lokalizacji, bez konieczności dotykania go aż do zakończenia nagrywania.

Bogata funkcjonalność i stosunkowo prosta, intuicyjna obsługa to kolejne plusy tego urządzenia - choć funkcji jest dość sporo, potrzeba bardzo niewiele czasu by ogarnąć je wszystkie i móc dostać się do każdej błyskawicznie z wykorzystaniem menu na dużym wyświetlaczu i logicznie rozłożonych przycisków. Kiedy to nastąpi okazuje się, że DR-44WL przygotowany jest pod kątem bardzo zróżnicowanych zadań i stanowi solidne narzędzie do pracy z dźwiękiem: od nagrań w terenie uwzględniających mowę czy zdobywanie sampli i efektów dźwiękowych, gdzie przydadzą się tryby Dual Record, przez nagrania koncertowe, przy których mogą pomóc zautomatyzowane narzędzia po domową produkcję demówek z możliwością wielośladowego nagrania i stosowania pogłosu. Możliwość rejestracji plików Wav o maksymalnej jakości 96k/24bit oraz duży wyświetlacz i przejrzyste, bogate menu to kolejne atuty.

Niestety nie obyło się też bez kilku wad. Pomijając okazjonalną zawodność WiFi oraz niedoskonałą konstrukcję, głównie chodzi tu o kanały zewnętrzne oraz manualne dostosowanie poziomów. Rejestrator ten wykorzystuje rozwiązanie w postaci pojedynczego pokrętła dla wszystkich kanałów oraz ich trzyetapowego dostosowania - aby podkręcić lub zmniejszyć gain, należy najpierw wcisnąć umieszczony z boku przycisk Input Level, następnie wybrać kanał bądź parę kanałów przyciskami Track/Input, po czym dokonać zmiany dedykowanym pokrętłem. Choć rozumiem, że jest to sposób mający na zabezpieczenie przed przypadkowymi zmianami, jest on nieco uciążliwy, również dlatego, że pokrętło nie jest zbyt płynne, a zmiany w 100-stopniowej skali głośności zajmują dość sporo czasu.

Co do kanałów zewnętrznych, to tak jak wspomniałem jeden z nich zostaje utracony podczas rejestracji w trybie Dual Record, tj. dwupoziomowej lub dwuformatowej. Podczas gdy bez aktywacji tego trybu można nagrywać z 2, 3 lub 4 kanałów, w trybie Dual można rejestrować jedynie z wbudowanych mikrofonów ALBO z pojedynczego mikrofonu zewnętrznego, bez możliwości łączenia.

Próbka możliwości Tascam DR-44WL:

Z minusów pozostaje jeszcze jeden, dość irytujący. Jest to automatyczne zabezpieczenie głośności w przypadku używania słuchawek: wyświetlający się notorycznie napis o zwiększonym ryzyku uszkodzeń słuchu zajmujący pół ekranu oraz resetowanie się poziomu zawsze, gdy ponownie podłączone są słuchawki. Gdzieś natknąłem się też na informację, że rejestratorowi zdarza się automatycznie zredukować poziom przy zbyt głośnym słuchaniu, osobiście jednak tego nie doświadczyłem.

Wracając jednak do pozytywnych stron, to pozostaje jeszcze kwestia najważniejsza - brzmienie! Zostawiłem ją na koniec, ponieważ tutaj jestem naprawdę zadowolony z rezultatów DR-44WL. Tak jak można się spodziewać, wbudowane mikrofony pojemnościowe w konfiguracji X/Y są wysokiej jakości i oferują selektywną i bogatą w niuanse rejestrację. Nagrania nawet bez żadnej obróbki są wierne, detaliczne i po prostu dobre. Zamieszczone wyżej próbki mówią za siebie.

Podsumowanie

Już sama długość niniejszego testu wskazuje, że nowy rejestrator cyfrowy Tascam DR-44WL to urządzenie o wielu aspektach i bogatym wyposażeniu, obok którego nie można przejść obojętnie. W trakcie korzystania z niego wyrobiłem sobie raczej pozytywną opinię na jego temat, choć doszedłem też do kilku mniej korzystnych wniosków. Sądzę jednak, że pozytywy przeważają nad mankamentami.

Od strony konstrukcji zewnętrznej pozostawia on nieco do życzenia i mógłby być solidniejszy i bardziej dopracowany - mowa tu o dominującym plastiku i lekko niedopasowanych przyciskach. Jednak układ dosyć wielu przycisków i pokręteł pomyślany jest z sensem - w połączeniu z bardzo dużym, czytelnym wyświetlaczem oferują one sprawną obsługę, do której szybko można przywyknąć.

Modyfikacji w stosunku do poprzedniego modelu jest bardzo wiele: wśród nich, poza w/w wyświetlaczem większą ilością dedykowanych przycisków, do czynienia mamy z usprawnionymi mikrofonami w nowym zawieszeniu oraz znacząco rozszerzonym zakresem funkcji. Niestety część z nich jest niedopracowana - mowa tu przede wszystkim o zawodnym WiFi czy obniżonej ilości kanałów nagrywanych w trybie Dual Record. W tym przypadku pozostaje liczyć, że przyszłe aktualizacje firmware’u ulepszą ich pracę.

Jednak pomimo mankamentów, nowy rejestrator od Tascam spisał się jak należy, przede wszystkim w najważniejszych kwestiach jak brzmienie i wszechstronność. Oferuje detaliczne nagrania w cyfrowych formatach wysokiej jakości, wysoce rozbudowaną kontrolę nagrań i odsłuchu, pomyślany jest też jako narzędzie do każdych warunków i zróżnicowanych preferencji. Jest też bądź co bądź urządzeniem nowoczesnym i stworzonym zgodnie z obecnymi trendami - pozwala na kontrolę i odsłuch bezprzewodowy, streaming nagrań bezpośrednio na portale jak SoundCloud oraz tworzenie nagrań wielośladowych z urozmaiceniami w postaci pogłosów.

Na koniec należy zwrócić uwagę na cenę nowego DR-44WL, która wynosi około 1.100-1.200 zł. Jest to, wydawałoby się, jego karta przetargowa, która może pozwoli przymknąć oczy na niedociągnięcia, a pozwoli docenić jego zalety. Polecam dla poszukujących umiarkowanie wycenionego, wszechstronnego rejestratora o dobrym brzmieniu. Jeżeli przede wszystkim interesuje cię łączność bezprzewodowa, przetestuj zanim kupisz!

Specyfikacja techniczna:

• Zapis z parametrami do 96kHz/24 bity (format WAV/BWF)
• Zapis MP3
• Obsługa kart pamięci SD/SDHC/SDXC (rejestrator dostarczany jest wraz z kartą microSDHC 4 GB oraz adapterem)
• Dwa tryby zapisu:
  
  • Normalny (do 4 ścieżek) dla zwykłych nagrań
  • Profesjonalny tryb MTR dla tworzenia muzyki
• Kierunkowe mikrofony pojemnościowe w konfiguracji X-Y
• Dedykowany system przeciwwstrząsowy eliminujący zakłócenia mechaniczne
• Akceptacja SPL do 132 dB
• Analogowe wejścia XLR/TRS przyjmujące sygnał o poziomie liniowym +4 dBu
• Kodek AC/CA Cirrus Logic - zapewnia wyższą wydajność przetwarzania audio i niższy pobór mocy
• Zasilanie fantomowe 24/48V
• Wyświetlacz graficzny LCD 128x128 z podświetleniem
• Wbudowany głośnik (300 mW)
• Możliwość łączenia z urządzeniami iOS/Android poprzez Wi-Fi (umożliwia m.in. monitoring, sterowanie transportem, kontrolę poziomu, transfer plików)
• Dedykowana aplikacja do zdalnego sterowania dla Windows/Mac (z firmware v1.10)
• Przycisk menu QUICK otwiera dostęp do funkcji dla rozmaitych sytuacji nagraniowych
• Podwójny zapis z różnymi ustawieniami poziomu lub w różnych formatach
• Funkcja ERI (Extended Recording Information) pozwala tworzyć notatki dotyczące ustawień nagrywania (z firmware v1.20)
• Efekt pogłosu dla nagrań instrumentów akustycznych i wokalu
• Czteropozycyjny filtr górnoprzepustowy (40/80/120/220 Hz)
• Funkcja redukcji szczytów automatycznie ustawia poziom optymalny w razie wykrycia poziomów szczytowych w nagraniach muzycznych
• Funkcja limitera chroniąca przed przesterowaniami
• Funkcja automatycznego uruchamiania zapisu wg progowego poziomu wejściowego
• Funkcja pre-recordingu, uruchamiająca zapis z 2-sekundowym wyprzedzeniem 
• Funkcja uruchamiania zapisu timerem
• Funkcja wstawiania znaczników (wstawianie ręczne lub automatyczne w szczytach sygnału lub czasowe (z firmware v1.20)
• Funkcja opóźnienia wejściowego, pozwalająca kompensować różnice odległości pomiędzy mikrofonami wewnętrznymi i zewnętrznymi
• Funkcja Variable Speed Audition (VSA) idealan do ćwiczeń i aranżacji (zmiana szybkości odtwarzania w zakresie 50 - 150%)
• Funkcja zmiany tonacji ze strojeniem precyzyjnym (±6 półtonów)
• Funkcja dzielenia plików (dzielenie ręczne lub automatyczne z uwzględnieniem znaczników)
• Funkcja usuwania plików
• Funkcja odtwarzania w pętli
• Funkcja wznawiania zapamiętuje ostatnią pozycję zatrzymania
• Możliwość odtwarzania plików powstałych w komputerze (tylko pliki w formatach zgodnych z tym urządzeniem)
• Funkcja dzielenia nagrań tworzy nowe pliki podczas zapisu (dzielenie ręczne lub automatyczne wg czasu lub poziomu)
• Format nazw plików, z użyciem wybranego słowa lub daty - może być określony przez użytkownika
• Tuner chromatyczny i metronom do ćwiczeń (metronom w trybie MTR dostępny z firmware v1.20)
• Funkcja dekodowania sygnału M-S z zewnętrznego mikrofonu M-S
• Funkcja podrzutki w trybie MTR
• Funkcja zgrywania w trybie MTR
• Funkcja miksu dla nagrań 4-ścieżkowych
• Funkcja normalizacji maksymalizująca poziom ogólny i polepszająca jakość dźwięku (z firmware v1.20)
• Funkcja kodowania MP3 do tworzenia plików MP3 z nagrań WAV (z firmware v1.20)
• Słuchawkowe/liniowe wyście stereo-mini o mocy 20 mW na kanał
• Szybki transfer plików do/z komputera łączem USB 2.0
• Złącze USB typu Micro-B
• Zasilanie 4 bateriami AA, dołączonym zasilaczem lub z portu USB
• Gniazdo do statywu fotograficznego
• Dołączone akcesoria: zasilacz AC, adapter do sanek aparatu fotograficznego, miękki futerał, uchwyt, osłona przeciwwietrzna, przewód micro USB

Galeria zdjęć: