Wywiad: Gerhard Spyra na temat przyszłość mikrofonów bezprzewodowych

Choć być może nie dotyka to jeszcze użytkowników niewielkich bezprzewodowych systemów mikrofonowych, to technologia ta przechodzi obecnie liczne zmiany, a forma, w jakiej wykorzystywana będzie ona w przyszłości, stoi pod dużym znakiem zapytania.

Przyszłość ta jest niepewna, ponieważ w dużej mierze zależy od polityki i zmian w prawie odnośnie podziału i użytkowania pasma radiowego - wraz z ciągłym rozwojem telewizji cyfrowej, telefonii komórkowej czy internetu LTE, zapotrzebowanie na częstotliwości radiowe rośnie, a kurczące się wolne obszary pasma najczęściej sprzedawane są tym, którzy są skłonni zapłacić najwięcej. Choć w procesie cyfryzacji telewizji zwolniono szerokie zasoby pasma, określone w tzw. dywidendach cyfrowych (pierwsza dywidenda cyfrowa - pasmo 800 MHz, czyli częstotliwości 790 - 862 MHz, oraz druga dywidenda cyfrowa, tzw. pasmo 700 MHz, 694 - 790 MHz), zgodnie z decyzją Urzędu Komunikacji Elektronicznej przyznano je odpowiednio dla telefonii komórkowej oraz nadawców telewizyjnych i dostawców internetu szerokopasmowego.

Implikacje tego są dosyć oczywiste: jako że operatorzy telefonii komórkowej czy nadawcy ogólnokrajowej telewizji cyfrowej i telewizji mobilnej DVB-T to firmy o znacznie większym budżecie i wpływie niż producenci mikrofonów bezprzewodowych, ci ostatni są de facto spychani na dalszy plan i zmuszeni pracować we wciąż zmniejszającym się paśmie, a część z urządzeń przezeń oferowanych w świetle prawa nie może już funkcjonować. W ocenie firm zajmujących się wytwarzaniem tych systemów stanowi to zagrożenie dla branży rozrywkowej i kulturalnej, niesłusznie bagatelizowanej zarówno pod względem wartości społecznej, jak i chociażby ilości oferowanych przezeń miejsc pracy.

Firma Sennheiser, będąca w czołówce branży mikrofonowej, jest również wiodącą na polu działalności politycznej, uświadamiania tego zagadnienia organom decyzyjnym i urzędom ds. regulacji i standaryzacji rynku telekomunikacyjnego oraz przeciwdziałania jego negatywnemu wpływowi na pracę branży rozrywkowo-kulturalnej. W ramach tych działań, mających na celu zapewnienie stabilności i opłacalności inwestycji swoich klientów w sprzęt bezprzewodowy, przedstawiciele Sennheiser powołali specjalny dział Spectrum Affairs. Są też członkiem międzynarodowego zrzeszenia APWPT (Association of Professional Wireless Production Technology), walczącego o sprawiedliwe i przyszłościowe dysponowanie częstotliwościami radiowymi. Razem mają na swoim koncie liczne petycje kierowane do rządu, dyskusje z politykami, wizyty w urzędach czy kursy, szkolenia i panele dyskusyjne. Jednym z takich spotkań było zorganizowane niedawno seminarium "Przyszłość mikrofonów bezprzewodowych" poprowadzone przez Gerharda Spyrę, menedżera działu Spectrum Affairs i doświadczonego eksperta w dziedzinie technologii bezprzewodowej, które odbyło się w siedzibie firmy Aplauz w Łomiankach.

Jaka jest jednak istota problemu? Wszystkie konfliktujące ze sobą produkty i usługi bazują przede wszystkim na paśmie UHF, będącym w oczywisty sposób ograniczonym - pasmo to, w szczególności jego wydzielony do radiofonii zakres 470-865 MHz, jest najlepszym do transmisji stereofonicznego dźwięku wysokiej jakości. Korzystają więc z niego stacje radiowe i mikrofony bezprzewodowe, ale też telewizja, sieci komórkowe czy mobilny internet, których to usług wciąż przybywa. Przez coraz większe zatłoczenie pasma UHF, do obsługi mikrofonów bezprzewodowych pozostają jedynie coraz mniejsze ilości luk między kanałami.

W roku 2007 na Światowej Konferencji Radiokomunikacyjnej (WRC, World Radiocommunication Conference) w Genewie ustalono warunki pierwszej dywidendy cyfrowej, czyli podziału części częstotliwości zwolnionych po procesie cyfryzacji telewizji analogowej. Zgodnie z tymi ustaleniami wyłączne prawo do korzystania z tychże częstotliwości (dla Regionu 1, czyli Europy, Afryki i Bliskiego Wschodu był to zakres 790-862 MHz) sprzedano operatorom telefonii komórkowej. Gerhard Spyra wspomina, że po tej bardzo niekorzystnej dla producentów i użytkowników systemów bezprzewodowych decyzji, zainteresowane grupy zrozumiały, że jest to dopiero początek wyprzedaży pasma radiowego. Ustalenia z roku 2007 w Polsce weszły w życie z końcem 2015 roku - od początku 2016 blok 800 MHz jest w przeważającym zakresie niedostępny dla użytkowników systemów bezprzewodowych.

Decyzje podjęte na forum WRC-07 nie były jednak całkowitym zaskoczeniem. Już nieco wcześniej, bo w 2006 roku, Sennheiser powołał wspomniany już specjalny oddział Spectrum Affairs, którego zadaniem było poszerzanie świadomości osób decydujących o kluczowej roli sprzętu PMSE (Programme Making & Special Events, nazwa kategorii sprzętu wykorzystywanego podczas produkcji telewizyjnych, teatralnych, sportowych i tym podobnych) oraz jego wymagań w kwestii dostępu do częstotliwości radiowych. Choć grupa ta nie była jeszcze w stanie wpłynąć na decyzje z konferencji WRC, jakiś czas później przyczyniła się ona do wstrzymania trzeciej dywidendy cyfrowej w Afryce i krajach arabskich, dotyczącej wyprzedaży bloku 600 MHz. Kolejną grupą dążącą do umocnienia pozycji producentów i użytkowników sprzętu PMSE jest APWPT, zrzeszający również przedstawicieli stacji radiowych, producentów, pracowników branży kulturalnej, rozrywkowej, a więc filmowców, muzyków, pracowników teatru czy telewizji. APWPT to oficjalna organizacja, obecnie działająca podczas przygotowań do światowej konferencji radiokomunikacyjnych, a także akceptowany partner Komisji Europejskiej podczas dyskusji o spektrum radiowym.

Pasmo 700 MHz jest kolejnym przesądzonym do udostępnienia dla technologii LTE. W roku 2012 na forum WRC podjęto decyzję o przeznaczeniu pasma 700 MHz (drugiej dywidendy cyfrowej) do celów nadawczych i na potrzeby usług mobilnych w Regionie 1. W 2015 roku zakończono negocjacje odnośnie wykorzystania bloku 700 MHz do obsługi bezprzewodowych usług szerokopasmowych. W 2023 roku ma nastąpić ostateczna decyzja o pozostałych częstotliwościach pasma UHF, zaś zmiany mają wejść w życie 2027 roku.

Jak widać, zachodzące zmiany następują dosyć powoli, choć nieubłaganie. Jaka jest więc na nie odpowiedź? Pomijając zdecydowany opór producentów PMSE i aktywność polityczną, w obliczu niepewnych perspektyw konieczne jest zapewnienie klientom dobrych alternatyw. Nie da się zaprzeczyć, że Sennheiser słynie z bardzo dobrej obsługi technicznej: obok kilku innych wiodących marek oferują oni możliwość przestrajania starszych systemów bezprzewodowych. Operacja ta, choć kosztowna, bo wymagająca wymiany wielu komponentów, a czasem całych płyt, może być dobrym rozwiązaniem dla użytkowników chcących pozostać przy preferowanych przez siebie produktach w świetle nowych zmian prawnych.

Jednak najbardziej przyszłościowe wydaje się szukanie alternatyw, którymi w tym przypadku są zaawansowane cyfrowe systemy bezprzewodowe pracujące w wyższych, wolnych od licencji pasmach 1.8 GHz, 1.9 GHz czy 2.4 GHz, bądź też nadal bazujące na tradycyjnych zakresach UHF, jednak posiadające zdolność przestrajania i odporność na intermodulację. Sennheiser oferuje szereg urządzeń w każdej z tych kategorii i według zapewnień swoich przedstawicieli, aktywnie poszukuje nowych, stabilnych rozwiązań. Wśród proponowanych przez nich alternatyw wyróżnić można choćby najwyższej jakości cyfrowy system D9000 z przetwarzaniem DSP, posiadający wysokie możliwości adaptacyjne. System ten ma nadajniki odporne na intermodulacje i posiada odbiornik obsługujący całe pasmo 470-798 MHz, zdolny do szybkiej zmiany częstotliwości i wysoce odporny na zakłócenia.

Sennheiser jest również jedyną firmą oferującą produkty w wolnym od licencji paśmie 1.8 GHz. Czołową serią tych urządzeń jest bardzo popularna evolution G3 w wersji 1G8, pod względem technologii identyczna z oryginalnymi G3, jednak obsługująca właśnie wspomniane, wyższe pasmo UHF. W jej skład wchodzą odbiorniki stacjonarne, nadajniki miniaturowe i mikrofony do ręki z różnymi przetwornikami mikrofonowymi do zastosowań wokalnych i  instrumentalnych. Kolejne pasmo to 1.9 GHz - produkty Sennheiser je wykorzystujące to przede wszystkim seria Speechline Digital Wireless przeznaczona wyłącznie do jakościowego nagłośnienia mowy ludzkiej, która wkrótce po swoim, stosunkowo niedawnym, debiucie wzbudziła żywe zainteresowanie klientów ze względu na bardzo wysoką jakość wykonania i reprodukcji głosu oraz doskonałą przydatność w aplikacjach konferencyjnych. W paśmie 1.9 GHz pracują również systemy cyfrowe Sennheiser AVX, przeznaczone do realizacji projektów filmowych. Z kolei dalszą alternatywą jest pasmo 2.4 GHz, czyli tzw. pasmo Wi-Fi - choć urządzenia w nim pracujące muszą niejako konkurować z bezprzewodowym internetem czy Bluetooth, systemy takie jak Sennheiser evolution D1 są wysoce odporne na zakłócenia i stanowią wydajne, cyfrowe narzędzie do bezprzewodowej pracy w wolnym od licencji, bezpłatnym paśmie radiowym.

Jak widać, choć sytuacja urządzeń bezprzewodowych jest dosyć niepewna, najwięksi producenci tego typu sprzętu prowadzą intensywne działania, by zagwarantować stabilną przyszłość swoich produktów i opłacalność inwestycji swoich klientów. Dla wszystkich tych, których ominęło seminarium w podwarszawskich Łomiankach, przygotowaliśmy video reportaż z wywiadem z jednym z największych ekspertów w dziedzinie technologii bezprzewodowej, Gerhardem Spyrą. Zapraszamy do obejrzenia!