PORADNIK: Techniki mikrofonowe w muzyce klasycznej - Analiza nagrań (Cz. I)

Techniki mikrofonowe w muzyce klasycznej - zapraszam na analizę nagrania z koncertu Orkiestry Symfonicznej UMFC. Autor: Krzysztof Maszota • 18 stycznia 2016

[img:5]

https://www.infomusic.pl/img/autorzy/MC4wMTEyMTgwMCAxNDAwNjU5MTA3.jpgW tej części poddam analizie oraz zaprezentuję dokumentację dźwiękową i fotograficzną pierwszego z dwóch nagrań, czyli dużego orkiestrowego składu na przykładzie koncertu Orkiestry Symfonicznej Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.

Nagranie miało miejsce podczas próby generalnej przed koncertem w dniu 21 kwietnia 2012 roku.

 

  • Mirosław Jacek Błaszczyk - Dyrygent
  • Kamil Wąsik-Janiak - Skrzypce
  • Tomasz Strahl - Wiolonczela

 

Repertuar
 

  • Henryk Mikołaj Górecki - Trzy tańce op. 34
     
    • Presto, marcatissimo
    • Andante cantablie - Tranquillo
    • Presto

  • Stanisław Moryto - Koncert wiolonczelowy
     
    • Drammatico
    • Lugubre
    • Aggressivo

  • Maurice Ravel - Tzigane na skrzypce i orkiestrę
  • Maurice Ravel - La Valse

 

Podczas nagrywania tego koncertu zastosowano kilkanaście mikrofonów skierowanych na grupy lub bezpośrednio na indywidualne instrumenty. Priorytetem było zastosowanie optymalnej ilości mikrofonów dla uzyskania:

 

  • Kontroli nad jak największą ilością źródeł dźwięku,
  • Dobrego pokrycia grup instrumentów.

 

Jednakże ilość mikrofonów ograniczona była miejscem dostępnym na ustawianie statywów pomiędzy instrumentalistami. Tylko mikrofony ogólne były zawieszone, resztę należało ustawić na scenie.

 

Zastosowane mikrofony posiadały charakterystyki kierunkowe:

 
  • Dookolne: dla ogólnych par stereo,
  • Szerokie nerki: dla ujęć większych grup instrumentów,
  • Nerki: dla ujęć mniejszych grup instrumentów lub instrumentów indywidualnych.

 

Zastosowane mikrofony

 

Nazwa

Zdjęcie

Opis

Neumann

U 87

[img:1]

U 87 jest prawdopodobnie najbardziej znanym i najczęściej używanym mikrofonem studyjnym. Wyposażono go w kapsułę z dużą podwójną diafragmą o trzech charakterystykach kierunkowości: wszechkierunkową, kardioidalną i ósemkową. Można dokonywać ich wyboru za pomocą przełącznika znajdującego się poniżej siatkowanej główki.

10-decybelowy filtr tłumienia wstępnego uruchamiany jest za pomocą włącznika ulokowanego z tyłu urządzenia. Pozwala on mikrofonowi na radzenie sobie z ciśnieniem dźwięki do 127 dB bez przesterowań.

Dodatkowo przenoszenie pasma niskich tonów może zostać zredukowane w celu kompensacji efektu zbliżenia (proximity effect).

www.neumann.com

Shoeps

Mk 21

[img:2]

Ten rodzaj kapsuły oferuje charakterystykę kierunkową uformowaną pomiędzy dookólną i kardioidalną. Podstawowym założeniem przy jej projektowaniu było połączenie zalet obu typów. Dzięki czemu uzyskano niższą odpowiedź częstotliwościową, niż w mikrofonie o charakterystyce kardioidalnej. Ponadto ograniczono efekt zbliżeniowy.

Charakterystyka kierunkowa jest tylko nieznacznie zależna od częstotliwości. W przypadku kapsuł dookolnych kierunkowość zwiększa się ze wzrostem częstotliwości. Natomiast dla kapsuł kardioidalnych - szczególnie tych małomembranowych - widać tendencję do podkreślania wysokich częstotliwości, dochodzących do wkładki pod kątem.

www.schoeps.de/en/products/mk21

Shoeps

Mk 4

[img:3]

Oferuje najwyższą jakość dźwięku i płaską charakterystykę częstotliwościową, optymalne tłumienie dźwięku dochodzącego z tyłu i charakterystykę kierunkową, która jest stała w całym zakresie częstotliwości. Dla dźwięku rozproszonego wykazuje łagodny wzrost powyżej częstotliwości 10 kHz. Wrażenie sonorystyczne pozostaje zatem wolne od zabarwienia nawet gdy dźwięk dociera ze wszystkich stron jednocześnie. Skutkuje to dźwiękiem wolnym od zabarwienia, bez względu na to, czy dociera z przodu lub z boków mikrofonu.

www.schoeps.de/en/products/mk4

Bruel&Kjaer

4006

[img:4]

4006A oferuje wyjątkowo czystą, naturalną i precyzyjną reprodukcję w różnorodnych zastosowaniach. Idealny dla par stereo AB podczas nagrań w symfonicznych salach koncertowych. 4006A sprawdza się również doskonale z głosem oraz przy bliskich ujęciach instrumentów takich, jak fortepian, gitara, kontrabas i perkusja.

www.dpamicrophones.com

 

Lista wejściowa

 

Tor

Nazwa

Opis

1 - 2

Skrzypce / wiolonczela

Kanał lewy i prawy pary A-B dla skrzypiec solo oraz wiolonczeli solo, mikrofony Shoeps mk4 (char. kierunkowa: nerka)

3

I skrzypce

Mikrofon Shoeps mk21 (char. kierunkowa: szeroka nerka)

4

II skrzypce

Mikrofon Shoeps mk21 (char. kierunkowa: szeroka nerka)

5

Altówki

Mikrofon Shoeps mk21 (char. kierunkowa: szeroka nerka)

6

Wiolonczele

Mikrofon Shoeps mk21 (char. kierunkowa: szeroka nerka)

7

Kontrabasy

Mikrofon Neumann U87

8

Celesta

Mikrofon Neumann U87

9

Harfa

Jeden mikrofon Neumann U87 o charakterystyce ósemkowej postawiony po środku, pomiędzy harfami.

10

Waltornia

Mikrofon Shoeps mk4 (char. kierunkowa: nerka)

11

Flet

Mikrofon Shoeps mk4 (char. kierunkowa: nerka)

12

Obój

Mikrofon Shoeps mk4 (char. kierunkowa: nerka)

13

Klarnet

Mikrofon Shoeps mk4 (char. kierunkowa: nerka)

14

Fagot

Mikrofon Shoeps mk4 (char. kierunkowa: nerka)

15

Perkusjonalia / dzwonki

Mikrofon Neumann U87

16 - 17

Kocioł

Lewa strona oraz prawa strona kotła, mikrofon Neumann U87

18 - 19

Reverb Return

Powrót stereofonicznego pogłosu cyfrowego

20 - 21

Para A-B

Ustawiona w III rzędzie

22 - 23

Para A-B

Zawieszona szeroko nad estradą, mikrofony Bruel&Kjaer 4006 (obecnie występujące pod nazwą DPA), charakterystyka dookolna.

 

Analiza ujęć mikrofonowych

Kotły to instrument o dużych rozmiarach, zatem jeden mikrofon nie byłby wystarczający do jego pełnego pokrycia. Ponadto zastosowanie dwóch mikrofonów umożliwia ustawienie ich przeciwstawnie w panoramie, dzięki czemu poszerzamy instrument w przestrzeni stereofonicznej.

 

[img:6]

Mikrofonizacja kotłów

 

Sekcja kontrabasów została ujęta mikrofonem umiejscowionym najniżej z wszystkich zastosowanych, by skutecznie zebrać niskie częstotliwości, z uwzględnieniem odbić od sceny.

 

[img:7]

Mikrofonizacja harf

 

Harfy zostały zarejestrowane jednym mikrofonem Neumann U87, który został ustawiony na charakterystykę dwukierunkową (ósemkową) i skierowany tak, by jedną stroną skutecznie przetwarzać sygnał jednej harfy, a drugą stroną drugiej harfy. Dzięki temu rozwiązaniu nie trzeba było stosować dwóch mikrofonów, dwóch statywów lub poprzeczki A-B.
Do zapisu tego sygnału posłużył również jeden kanał rejestratora.

 

[img:8]

Mikrofonizacja harf - ujęcie drugie

 

Wnioski

Zastosowanie charakterystyk kierunkowych w ujęciach grup instrumentów zaowocowały uzyskaniem ścieżek dobrze odseparowanych od innych sygnałów. Wpływ na to nie miała wyłącznie charakterystyka kierunkowa mikrofonów, ale również ich umiejscowienie, które było zoptymalizowane pod kątem separacji oraz pokrycia pożądanych grup instrumentów. Natomiast ujęcia ogólne par A-B, szerokiej oraz wąskiej, zawieszone nad sceną idealnie spoiły brzmienie orkiestry w całość.

 

[img:9]

Ujęcie omikrofonowania harf z innej perspektywy

 

W przypadku nagrań tak dużych składów instrumentalnych, jak orkiestra symfoniczna istotne jest, aby:

 

  • Pokryć mikrofonami równomiernie skład orkiestry,
  • Zastosować optymalną ilość mikrofonów.

 

Równomierne pokrycie całej orkiestry mikrofonami, nie oznacza rozstawienia ich w równych odległościach, zgodnie z wymierzoną siatką. Oznacza natomiast zebranie sygnałów poszczególnych instrumentów oraz ich grup w taki sposób, by uzyskać naturalny, pozbawiony nadmiernej ilości przesłuchów z innych instrumentów dźwięk.

 

[img:10]

Część zastosowanych mikrofonów

 

Podczas mikrofonowania należy uwzględnić:

 
  • Artykulację z jaką muzyk gra na danych instrumencie, a co za tym idzie:
     
    • Dynamikę instrumentu, czyli zakres najcichszych i najgłośniejszych dźwięków, które muzyk jest w stanie z niego wydobyć,
    • Charakterystykę kierunkową emisji dźwięku przez dany instrument, czy też grupę instrumentów,
    • Wpływ akustyki otoczenia, która może wzmacniać dźwięk bezpośredni.

 

Róg

Przykładem instrumentu, który został stworzony w celu imitacji dźwięków dochodzących z daleka jest róg. Jego czara jest skierowana w tył sali, a do słuchacza dochodzą głównie dźwięki odbite. Dlatego w przypadku tego instrumentu nie jest wskazane ustawianie mikrofonów od strony ich czary, przede wszystkim z wyżej wymienionego powodu, związanego z tym, jaką rolę w orkiestrze róg pełni. Natomiast drugim powodem jest przeciwstawny kierunek mikrofonu skierowanego na czarę rogu w porównaniu z mikrofonami innych instrumentów lub ich grup. Co skutkować może zniekształceniami fazowymi na etapie sumowania wszystkich sygnałów.

 

[img:11]

Róg promieniuje dźwięk do tyłu, by symulować dźwięki dochodzące z oddali. Do słuchacza może dojść więcej odbić, niż dźwięku bezpośredniego.

 

Sekcja smyczkowa

Skrzypce, jako instrument indywidualny brzmią odmiennie od całej sekcji smyczkowej. Dlatego zastosowanie po jednym mikrofonie na poszczególne sekcje smyczkowe na ogół dobrze się sprawdza. Trzeba jednak uwzględnić pozycjonowanie mikrofonu i jego charakterystykę kierunkową. Mikrofon nie powinien szczególnie podkreślać części z grupy instrumentów, dlatego trzeba go odpowiednio odstawić, zamocować na odpowiedniej wysokości i ukierunkować. Przy tym trzeba uwzględniać przesłuchy oraz walory estetyczne.

 

[img:12]

Mikrofon skierowany jest tak, iż obejmuje horyzontalnie oraz wertykalnie całą sekcję skrzypiec.

 

Walory estetyczne

Nie możemy stosować zbyt wielu mikrofonów również, ze względu na wygodę pracy muzyków, gdyż mogą one przeszkadzać i rozpraszać, a także zagrażać bezpieczeństwu.
Ponadto wpływają na wygląd sceny i ogólną estetykę, dlatego warto zwracać uwagę na ich rozstawienie, a nawet na takie detale, jak staranne i uporządkowane prowadzenie przewodów.

 

Poprawnie zastosowane przewody mikrofonowe:

 
  • Powinny być oplecione o statyw tak, by zahaczenie o nie, nie zerwało mikrofonu i umożliwiło utrzymanie się całej konstrukcji, dzięki masie statywu,
  • Powinny być ułożone tak, by unikać ciągów komunikacyjnych, którymi poruszać się będą muzycy. Przewody mogą być dociągnięte np. do skraju sceny i ułożone wzdłuż,
  • Powinny być odpowiedniej długości tak, by nie było konieczności układania ich po najkrótszej drodze, nie zawsze optymalnej ze względów estetycznych i  bezpieczeństwa.

 

Uwzględnianie elementów estetyki podczas ustawienia mikrofonów jest o tyle istotne, iż warto zwracać uwagę na:

 

  • Symetrię rozstawienia mikrofonów,
  • Podobną wysokość zamocowania,
  • Zastosowanie podobnych typów statywów,
  • Zastosowanie podobnych typów mikrofonów,
  • Zastosowanie podobnych typów uchwytów do mikrofonów.

 

[img:13]

Dźwięk bezpośredni i przesłuchy docierają do mikrofonów w innym czasie, z innym natężeniem oraz pod innym kątem.

 

Zniekształcenia fazowe

Optymalne dopasowanie mikrofonów ma również istotne znaczenie w kwestii zniekształceń fazowych. Zbyt duża ilość przetworników dla jednego źródła dźwięku może zaowocować zniekształceniami fazowymi, a w rezultacie wiąże się z niekorzystnym wpływem na barwę.

Założeniem w zastosowaniu wielu mikrofonów jest unikanie na tyle dużych przesłuchów pomiędzy mikrofonami, aby ich wzajemny wpływ po zsumowaniu sygnałów był dla dźwięku znikomy i nie skutkował zmianą barwy. Reguła 3:1 mówi o minimalnej odległości pomiędzy mikrofonami, które rejestrują to samo lub złożone z wielu elementów źródło dźwięku. Jeśli mikrofon A umiejscowimy od grupy instrumentów smyczkowych w odległości 1.5m, to kolejny mikrofon, zbierający drugą sekcję smyczkową powinniśmy oddalić od mikrofonu A o około 4.5m.

Trzeba jednak uwzględnić, iż mikrofony zastosowane do ujęć instrumentów  i ich grup posiadają charakterystyki kierunkowe i ich największa skuteczność przypada na przód na osi mikrofonu. Dlatego jeśli źródła dźwięku usytuowane są w stosunku do sąsiadujących mikrofonów z boku, ich skuteczność będzie osłabiona. Skutkiem czego przesłuchy będą cichsze i słabsza będzie ich wzajemna korelacja.

W następnej części poradnika poddam analizie nagranie kameralnego składu muzycznego.

reklama
Copyright © INFOMUSIC 2018
Szanowny Czytelniku
 
 
Aby dalej móc dostarczać Ci coraz lepsze materiały redakcyjne i udostępniać Ci coraz lepsze usługi, potrzebujemy zgody na lepsze dopasowanie treści marketingowych do Twojego zachowania. Poufność danych jest dla INFOMUSIC.PL niezwykle ważna i chcemy, aby każdy użytkownik portalu wiedział, w jaki sposób je przetwarzamy. Dlatego sporządziliśmy Politykę prywatności, która opisuje sposób ochrony i przetwarzania Twoich danych osobowych. 
 
 
25 maja 2018 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako "RODO", "ORODO", "GDPR" lub "Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych"). W związku z tym chcielibyśmy poinformować Cię o przetwarzaniu Twoich danych oraz zasadach, na jakich będzie się to odbywało po dniu 25 maja 2018 roku. Poniżej znajdziesz podstawowe informacje na ten temat.
 
Kto jest administratorem Twoich danych osobowych?
 
Administratorem, czyli podmiotem decydującym o tym, jak będą wykorzystywane Twoje dane osobowe, jest INFOMUSIC. Rejestr firm: INFOMUSIC z siedzibą w Gdańsku przy ul. Zielona 20/14  80-746 Gdańsk, Nr ewidencyjny: 112588, Numer VAT: NIP PL 584 2259505, REGON 192 886 210.  Szczegółowe informacje dotyczące administratorów znajdują się w naszej Polityce prywatności 
 
 
Jakie dane są przetwarzane ?
 
Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług, w tym stron internetowych, serwisów i innych funkcjonalności udostępnianych przez INFOMUSIC,w tym zapisywanych w plikach cookies, które są instalowane na naszych stronach przez nas oraz naszych Zaufanych Partnerów.
 
Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych osobowych?
Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych osobowych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i doskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie. Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. 
 
Komu udostepniamy Twoje dane osobowe?
 
Twoje dane mogą być udostępniane w ramach grupy portali INFOMUSIC.PL. Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną. 
 
Pełna treść w polityce prywatności
 
Gdzie przechowujemy Twoje dane?
Zebrane dane osobowe przechowujemy na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego („EOG”), ale mogą one być także przesyłane do kraju spoza tego obszaru i tam przetwarzane. 

 
Jakie masz prawa?
 
Prawo dostępu do danych:  
W każdej chwili masz prawo zażądać informacji o tym, które Twoje dane osobowe przechowujemy. Aby to zrobić, skontaktuj się z INFOMUSIC.PL– otrzymasz te informacje pocztą e-mail. 
 
Prawo do poprawiania danych: 
Masz prawo zażądać poprawienia swoich danych osobowych, jeśli są one niepoprawne, a także do uzupełnienia niekompletnych danych.  Jeśli masz konto w INFOMUSIC.PL lub konto portalach grupy INFOMUSIC.PL, możesz edytować swoje dane osobowe na stronie swojego konta. 
 
Szczegółowe informacje dotyczące Twoich praw znajdują się w Polityce prywatności 
 
Dlatego też proszę naciśnij przycisk „ZGADZAM SIĘ, PRZEJDŹ DO SERWISU" lub klikając na symbol "X" w górnym rogu tego oka, jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z Usług  INFOMUSIC, w tym ze stron internetowych, serwisów i innych funkcjonalności, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies przez nas i naszych Zaufanych Partnerów, w celach marketingowych (w tym na ich analizowanie i profilowanie w celach marketingowych). Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Pełny regulamin i Polityka prywatności znajduje sie pod poniższym linkiem. Prosimy o zapoznanie się z dokumentem. https://www.infomusic.pl/page/rodo 
 
Zgadzam się, przejdź do serwisu Nie teraz