Co powinieneś wiedzieć o Dźwiękowych Systemach Ostrzegawczych? - Cz. I

Poziom bezpieczeństwa osób przebywających w budynku zależy przede wszystkim od możliwości szybkiej ewakuacji osób z obiektu po wykryciu zagrożenia. Do wszczęcia alarmu w niewielkim budynku wystarczający będzie prosty sygnalizator akustyczny emitujący sygnał syreny, jednakże w obiektach wielokondygnacyjnych, o dużych powierzchniach zwykły sygnał syreny alarmowej nie zrealizuje sprawnej ewakuacji.

Sygnał takiej syreny nie przekazuje informacji o zagrożeniu, nie przekazuje informacji na temat sposobu postępowania, o drodze ucieczki, może być również zignorowany (uznany za fałszywy). Kolejną wada stosowania sygnalizatorów akustycznych to brak możliwości odwołania alarmu.

 
Jaki jest cel stosowania DSO?

Dźwiękowe Systemy Ostrzegawcze mają za zadanie wyemitować komunikat alarmowy, informujący o zagrożeniu i/lub konieczności opuszczenia osób ze strefy (budynku),
w którym występuje zagrożenie.
 

Dźwiękowe Systemy Ostrzegawcze instalowane są w obiektach, w których jednocześnie może przebywać duża liczba osób. Instalacja DSO w takich obiektach znacznie poprawia bezpieczeństwo osób w nich przebywających ponieważ czas ewakuacji zostaje skrócony do minimum.

Komunikat alarmowy informuje o konieczności opuszczenia strefy najbliższym wyjściem ewakuacyjnym. Odtwarzanie komunikatu powinno odbywać się przez cały czas aktywności sterowania (komunikat może oczywiście zawierać przerwy). Jakość nagrania oraz sposób intonacji lektora ma duże znaczenie dla sprawnej ewakuacji. Jasny i dobitnie wypowiedziany komunikat spowoduje zdecydowanie bardziej odpowiedni odbiór wśród użytkowników obiektu.

Oprócz komunikatów alarmowych stosowane są jeszcze komunikaty ostrzegawcze, odwołujące alarm i komunikaty testowe. Komunikaty ostrzegawcze są komunikatami mającymi na celu poinformowanie użytkowników o wystąpieniu zagrożenia w budynku, ale jednocześnie zapewniającymi, że użytkownik znajduje się w bezpiecznej strefie. Komunikaty ostrzegawcze odtwarzane są w strefach sąsiadujących ze strefą, w której wystąpiło zagrożenie - odtwarzane w tym samym czasie co komunikat alarmowy. W pewnych budynkach komunikaty ostrzegawcze są wręcz niepożądane ponieważ mogą być źródłem paniki lub uniemożliwiać ewakuację osobom ze strefy zagrożonej.

Np.: w galerii handlowej wybucha pożar na poziomie +1. W strefach „0” i „+2” odtwarzany jest komunikat ostrzegawczy. Przebywające w tych strefach osoby, które najczęściej słyszą taki komunikat pierwszy raz w życiu, mogą nie posłuchać zaleceń o pozostaniu na miejscu i będą próbować opuścić obiekt klatkami ewakuacyjnymi - blokując dostęp do klatki osobom ze strefy zagrożonej „+1”.

Komunikaty ostrzegawcze sprawdzają się w budynkach, w których administrator regularnie organizuje próbne ewakuacje. Ćwiczenia  mają na celu stałe adaptowanie scenariusza ewakuacji do aktualnych warunków oraz uczy użytkowników obiektu wsłuchiwania się w komunikaty i odpowiedniego reagowania na komunikat słyszany w głośnikach. Komunikat odwołujący alarm służy do poinformowania osób w budynku o możliwości pozostania w budynku i kontynuowania czynności przerwanych alarmem pożarowym.

Dźwiękowe Systemy Ostrzegawcze są systemami podrzędnymi. Emisja komunikatów alarmowych i/lub ostrzegawczych odbywa się po wysterowaniu CDSO (Centrala Dźwiękowego Systemu Ostrzegawczego) przez CSP (Centrala Sygnalizacji Pożarowej). Możliwe jest również ręczne nadawanie komunikatu alarmowego i/lub ostrzegawczego z pamięci CDSO lub za pomocą MS (Mikrofon Strażaka). Konieczność takiego działania może mieć miejsce w przypadku innego typu zagrożeń (np.: alarm terrorystyczny).

Sygnały audio przetwarzane przez Centralę Dźwiękowego Systemu Ostrzegawczego muszą mieć przypisane odpowiednie priorytety. Najwyższy priorytet w systemie ma zawsze główny Mikrofon Strażaka, następnie oddalone Mikrofony Strażaka. Kolejny - odpowiednio niższy priorytet musi być przypisany do Komunikatu Ewakuacyjnego. Należy również zadbać o to, aby sygnały audio służące celom komercyjnym były zablokowane w czasie trybu alarmowego (zablokowanie komunikatów reklamowych, stacji wywoławczych, muzyki w tle). Dzięki takim ustawieniom prowadzący akcję ewakuacyjną może w każdej chwili przerwać automatyczne komunikaty (wyższy priorytet Mikrofonu Strażaka zablokuje niższy priorytet komunikatu ewakuacyjnego) i realizować ewakuację w inny sposób niż zaplanowany w komunikacie ewakuacyjnym.

Elementy tworzące DSO to: Centrala DSO, zespoły kablowe i głośniki. Centrala DSO składa się z kontrolera, wzmacniaczy, mikrofonu strażaka oraz pozostałych elementów dystrybuujących sygnały i nadzorujących pracę DSO - w zależności od producenta.

Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej każda Centrala Dźwiękowego Systemu Ostrzegawczego musi być przebadana na zgodność z normą PN-EN54-16 oraz posiadać Świadectwo Dopuszczenia. Dla głośników wymaga się Certyfikatu Zgodności z normą PN-EN54-24 oraz Świadectwa Dopuszczenia. Dźwiękowy System Ostrzegawczy wymagany jest we wszystkich budynkach wymienionych w poniższym dokumencie.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010r.

§ 29. 1. Stosowanie dźwiękowego systemu ostrzegawczego, umożliwiającego rozgłaszanie sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych na potrzeby bezpieczeństwa osób przebywających w obiekcie, nadawanych automatycznie po otrzymaniu sygnału z systemu sygnalizacji pożarowej, a także przez operatora, jest wymagane w:

1) Budynkach handlowych lub wystawowych:

a) Jednokondygnacyjnych, zawierających strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 8.000 m2,
b) Wielokondygnacyjnych, zawierających strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 5.000 m2;
 

2) Salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 1.500;

3) Kinach i teatrach o liczbie miejsc powyżej 600;

4) Szpitalach i sanatoriach o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku, z wyłączeniem pomieszczeń intensywnej opieki medycznej, sal operacyjnych oraz sal z chorymi;

5) Budynkach użyteczności publicznej wysokich i wysokościowych;

6) Budynkach zamieszkania zbiorowego wysokich i wysokościowych lub o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200;

7) Stacjach metra i stacjach kolei podziemnych;

8) Dworcach i portach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób.
 

2. W obiektach, w których zastosowano dźwiękowy system ostrzegawczy, nie stosuje się innych pożarowych urządzeń alarmowych akustycznych służących alarmowaniu użytkowników tego obiektu, poza służbami dozoru lub ochrony.

3. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, nie dotyczy budynków znajdujących się na terenach zamkniętych służących obronności państwa oraz budynków zakwaterowania osadzonych, które zlokalizowane są na terenach zakładów karnych i aresztów śledczych.