PORADNIK: Odsłuch przy wysokim SPL - fakty

W życiu codziennym regularnie jesteśmy narażeni na dźwięki przekraczające poziom 110 dB SPL. Nie stanowią one zagrożenia dla zdrowia, jeśli średni poziom ciśnienia akustycznego w ciągu ośmiu godzin nie przekracza 80 dB(A) dla dorosłych i 75 dB(A) w przypadku dzieci. Po pierwszych 200 ms ekspozycji na nagły hałas, odbicia sprawiają, że mięśnie w uchu wewnętrznym redukują poziom ciśnienia akustycznego o 20 dB, chroniąc w ten sposób wrażliwy receptor słuchu znajdujący się w ślimaku. Dopiero hałas trwający dłużej niż dwie minuty może uszkodzić mięśnie ucha wewnętrznego.

• Czytaj także PORADNIK: Wszystko o nagłośnieniu estradowym

Profesjonalne monitory odsłuchowe mają odwzorowywać dźwięki, w tym również transjenty, w jak najbardziej neutralny i wiarygodny sposób. Dźwięki zarejestrowane w świecie rzeczywistym muszą być tak wiernie odtworzone przez monitory odsłuchowe, jak to tylko możliwe. Materiał audio można mierzyć współczynnikami peak-to-average, peak-to-loudness, peak-to speech, ale miarą jakości takich elementów składowych systemu audio jak aktywne monitory odsłuchowe, jest zapas głośności, czyli headroom.  

Aby uzyskać naturalny headroom, poziom ciśnienia akustycznego musi byś wysoki i rosnący wraz ze wzrostem odległości. Głośniki tworzone do innych celów, na przykład do nagłaśniania koncertów, mogą emitować dźwięk o wysokim poziomie ciśnienia akustycznego, ale są projektowane z myślą o zaspokojeniu potrzeb słuchacza, a nie przekazywaniu „suchych faktów”. Dlatego właśnie w takich urządzeniach często stosuje się układy dynamicznej zmiany wzmocnienia, korekcję częstotliwościową, częstotliwości podziału, efekty phaser, delay i wiele innych. Dobry monitor odsłuchowy może modyfikować dźwięk tylko po to, by zapobiec uszkodzeniu własnych podzespołów. Taka modyfikacja świadczy jednocześnie o tym, że osiągnięty został maksymalny poziom głośności i jej dalsze zwiększanie miałoby negatywny wpływ na jakość odsłuchu.
Duży headroom ma kluczowe znaczenie zwłaszcza w dwóch sytuacjach: podczas masteringu i przy produkcjach uwzględniających zastosowanie dźwięku przestrzennego, zwłaszcza dla kin lub kanałów premium, takich jak Netflix czy HBO.

Poziom głośności i zakres jaki powinien osiągać headroom określają normy SMPTE, ATSC, EBU i NHK. Firma Dolby opublikowała jednak niedawno nowe guideline’y produkcji w technologii ATMOS z uwzględnieniem narzędzia DARDT, dedykowanego projektom z zakresu domowej rozrywki premium. Ten nowy kalkulator pozwala projektować stanowiska odsłuchowe z uwzględnieniem wielkości pomieszczenia, ilości kanałów, odległości od źródła dźwięku i modelu monitorów. Obydwie wersje narzędzia DARDT zawierają ustawienia odpowiednie dla dużej liczby modeli monitorów Genelec ustawionych zarówno w niewielkich pomieszczeniach jak i dużych salach. Dzięki temu mamy dostęp do znacznie bardziej szczegółowych danych na temat headroomu, niż gdy opieramy się wyłącznie na specyfikacjach producenta.   

Nie zapominajcie jednak o tym, że długotrwałe przebywanie w hałasie jest szkodliwe. Więcej na ten temat napisałem na moim blogu w poście „Niebezpieczne decybele”. Natężenie dźwięku wzrasta o 3 dB za każdym razem, gdy podwaja się liczbę głośników w pomieszczeniu. Dlatego instalacje dźwięku przestrzennego powinny być obsługiwane ze szczególną ostrożnością, nawet gdy wyglądają z pozoru niewinnie. Średni poziom hałasu w ciągu dnia lub tygodnia można zmierzyć naszą aplikacją GLM lub aplikacją na smartfona. Niektóre aplikacje mają funkcje logowania, a wbudowany mikrofon smartfona można kalibrować przy użyciu GLM albo dobrej jakości miernika SPL.

Thomas Lund
Senior Technologist, Genelec

Zdjęcie: Jan Morel