Montaż audio dla początkujących

Aspekt montażu można rozpatrywać w wielu kontekstach. Generalnie jednak ma on pomóc realizatorowi nagrań w przygotowaniu optymalnej realizacji dzieła.

Warsztat montażysty określa:

• Sposoby wyboru materiałów do montażu,
• Sposoby dokonywania tzw. nakładek, z zastosowaniem zakładek, w celu uzyskania tej samej Przestrzeni akustycznej, dopasowywanie zakładek do tempa utworu oraz akustyki pomieszczenia.

Ponadto nowoczesne technologie programistyczne pozwalają sięgnąć dużo głębiej w korekcję pojedynczych dźwięków za pomocą takich aplikacji, jak np.:

• Celemony Melodyne
• Roland R-Mix
• Sony Layers

Sony Layers

Nieodzownym elementem montażu muzyki jest aspekt artystyczny. Należy do niego podejść z punktu widzenia muzyków i kompozytorów. Elementy, na które w tym zakresie należy zwrócić szczególną uwagę to:

• Kopiowanie poprawnych fraz w miejsce zawierających błędy. Należy szczególnie zwrócić uwagę na indywidualne detale, których kopie nie posiadają.
• Wpływ artykulacji na barwę dzieła. Niemożliwa jest symulacja gry forte za pomocą dźwięków nagranych piano i na odwrót, ze względu na inny parametr Velocity.

Słowem "montaż" określamy czynności zestawienia, składania całości z poszczególnych elementów. Tak więc nagranie zrealizowane w kilku wersjach możemy podzielić na fragmenty i wybierając z nich najlepsze odcinki zmontować je w jedną całość.

Montaż może być konieczny z kilku powodów:

• Błędów muzycznych wykonania
• Błędów technicznych nagrania
• Błędów technicznych zapisu

Tak, jak pojęcie błędu muzycznego jest pojęciem względnym, tak pojęcie błędów technicznych nagrania i zapisu można już zdefiniować nieco precyzyjniej za pomocą parametrów technicznych - choć nie do końca.

Trudno powiedzieć o błędach muzycznych, gdyż nieprecyzyjna interpretacja wysokości dźwięku przez wykonawcę to naturalny element gry. Nie każdy muzyk z zespołu zagra dokładnie taki dźwięk, jaki występuje w zapisie kompozytora. Nie każdy z muzyków w grupie zagra dźwięk idealnie intonacyjnie oraz synchronicznie w czasie.

Jeśli poprawna będzie intonacja, nieprecyzyjny może być czas artykulacji dźwięku i na odwrót. Do tego dochodzą elementy dynamiki i wiele innych aspektów, które mogą być oceniane subiektywnie.

Te "nie idealne" elementy wykonania jednak w pewnych granicach wpływają na to, że muzyka jest "żywa", czyli słychać w niej czynnik ludzki. Całkowicie odmiennie brzmi kompozycja wykonana przez zespół muzyków, niż ta sama kompozycja odegrana przez instrument za pomocą komunikatów MIDI.

Dlatego to co dla jednej osoby może stanowić niedopuszczalny błąd dla innej jest dopuszczalnym elementem interpretacji wykonania. Często pożądanym elementem, gdyż wpływającym nie tylko na poczucie wykonania dzieła przez "żywych" muzyków, ale również wpływającym na takie elementy, jak selektywność i postrzeganie dźwięków, współbrzmień.

Trzeba pamiętać, że z wielu powodów montaż może być znacznie mniej akceptowalny, niż poprawne wykonanie w całości. Walory estetyczne, które przemawiają za unikaniem montaży:

• Zmontowany dźwięk może być wykonany z inną dynamiką, niż w ujęciu, z którym nowy fragment zostaje "sklejony", a aspekt ten może mieć wpływ na wiele elementów,
• Występować mogą zmiany artykulacji, różniące fragmenty,
• Różnić się może pulsacja, czy tempo w kolejnych wersjach,
• Barwa i brzmienie instrumentów mogą nie wynikać z gry w naturalny sposób we fragmencie przed wklejaną poprawką, a także na końcu miejsca montażu,
• Barwa i brzmienie przestrzeni pogłosowej, w której wykonywany jest utwór mogą się różnić zależnie od dynamiki gry i wpływać na nienaturalne wrażenie łączenia montowanych fragmentów,
• Zmontowany dźwięk może być zinterpretowany w sposób nie wynikający naturalnie z wcześniejszych części, co może mieć miejsce szczególnie w takich przypadkach, w których zespół nie wykona fragmentu utworu poprzedzającego miejsce montażu, a zacznie nagrania bezpośrednio od punktu montażu. W takim przypadku można odnieść wrażenie, że przejście montażowe jest nienaturalne, człowiek nie jest w stanie tak wykonać fragmentu łączącego te miejsca. Oceniamy to, jako nienaturalne.

Aspekty techniczne, które przemawiają za unikaniem montaży:

• Wpływ pogłosu na brak możliwości poprawnego montażu. Zjawisko to powiązane jest z problemami wykonawczymi oraz pauzami pomiędzy fragmentami, pomiędzy którymi montaż ma być wykonany. Zbyt krótkie cięcia z płynnymi przejściami dźwięków nie są korzystne dla montażu. Szczególnie przydatne mogą być fragmenty z dłuższymi przerwami, albo rozpoczynające się lub kończące na długich zanikających, czy też narastających dźwiękach. Najlepsze fragmenty do montażu to tzw. "magnetyczne" cisze, w których ewentualny, bardzo niski poziom szumu tła, na którym wystąpi łączenie, można zamaskować poprzez zastosowanie efektu przenikania (ang. Crossfade),

• Brak dopasowania dynamiki montowanych fragmentów, trudności w trybie Crossfade,
• Przestrzeń pogłosowa sali koncertowej może również doskonale maskować błędy wykonawcze.

Crossfade

Jeśli jednak zdecydujemy się na montaż szczególnie przydatna okaże się opcja przenikania pomiędzy montowanymi regionami, zwana Crossfade. Do dyspozycji mamy kilka typów tej opcji.

• Equal Gain Crossfade: jest to przenikanie liniowe, jak widać na poniższej ilustracji pierwszy plik jest ściszany z taką samą siłą przez cały czas trwania obszaru wyciszania, zaś drugi region jest w ten sam sposób zgłaśniany.

Equal Gain Crossfade

• Equal Power Crossfade: regiony są tak wyciszane i zgłaśniane, by nie było odczuwalne przenikanie pomiędzy nimi, w postaci zaniku głośności w środku punktu edycji. Ten typ przenikania zwany jest także logarytmicznym.

Equal Power Crossfade

• S-Curved Crossfade: krzywa przenikania ma kształt litery "S".

S-Curved Crossfade