21 najważniejszych innowacji muzycznych - Cz.II

Czy zastanawialiście się, który wynalazek odmienił na zawsze oblicze muzyki? A może nie można wybrać tylko jednego? Każdy będzie miał odmienne zdanie. Sprawdźmy co na ten temat sądzi Scot Solida - redaktor portalu Musicradar. Wybrał on 21 najważniejszych wynalazków, które przedstawimy Wam w trzech kolejnych artykułach. Zapraszamy na drugą cześć.

Historia muzyki to historia technologii jej tworzenia - są one nieodłącznie ze sobą powiązane i było tak od czasów, kiedy pierwszy proto-perkusista Epoki Kamienia postukał dwoma kamieniami o siebie. Od eksperymentów Pitagorasa z młotami i kowadłami do pianoforte Bartolomeo Cristofori’ego, nowe i innowacyjne pomysły oraz technologie bezustannie dostarczały muzykom inspiracji. Wystarczy pokazać im nowe narzędzie czy instrument, by odnaleźli dla niego zastosowanie.

Instrumenty jak klawesyn czy fortepian były w swoim czasie prawdziwym objawieniem nowoczesnej techniki - nie mniej niż oprogramowanie i sprzęt, który wykorzystujemy obecnie. Granica między technologią niską i wysoką ciągle się przesuwa i prawie niemożliwe jest jej uchwycenie.
Jednakże w imię zwięzłości zdecydowaliśmy cokolwiek arbitralnie, że wykorzystanie elektryczności to kryterium definiujące „nowoczesną” technologię. Niemniej, poniższa lista bynajmniej nie jest wyczerpująca: na pewno znajdą się czytelnicy, którzy stwierdzą, że ominęliśmy coś ważnego, podczas, gdy na pierwszy plan wystawiliśmy wynalazek nie do końca na to zasługujący. Zapraszamy więc do komentowania i dzielenia się własnymi propozycjami.

Czytaj także: 21 najważniejszych innowacji muzycznych - Cz.I

14. VSTi (Neon: wtyczka która zapoczątkowała erę tysięcy soft synthów)

Mogliśmy połączyć tę kategorię wraz z VST, stwierdziliśmy jednak że wersja „instrumentalna” technologii VST Steinberga zasługuje na osobną wzmiankę.

Nikt nie spodziewał się następstw takiego kalibru, kiedy w roku 1999 ukazał się program Cubase w wersji 3.7, a wraz z nim nowiutka wersja formatu VST oraz niewinna mała wtyczka o nazwie Neon. Oczywiście istniały już wtedy wirtualne instrumenty, jak na przykład rewolucyjny ReBirth od Propellerhead. Jednak był to pierwszy przypadek, kiedy instrument wirtualny został tak elegancko zintegrowany w programową wtyczkę; nawet jeśli sam Neon nie był zbyt imponujący, obietnica nowych możliwości nadchodzących z formatem VSTi jak najbardziej była.

Zarówno Steinberg, jak i inni producenci oprogramowania szybko spełnili tę obietnicę. Pierwsza komercyjna propozycja VSTi od Steinberg, Model E, mogła pozostawić nieco to życzenia, jednak wydana niedługo po niej wirtualna rekreacja słynnego PPG Wave 2.3 była prawdziwym strzałem w dziesiątkę. Wkrótce nadszedł czas, kiedy foldery z wtyczami niemal pękały w szwach od darmowych i komercyjnych emulacji, jak i oryginalnych wynalazków, o jakich dotychczas nie śniło się prawie nikomu.

13. Karta dźwiękowa. (Ręka do góry, kto posiadał Soundblastera Live!)

Nie minęło dużo czasu, zanim budżetowe rozwiązania jak M-Audio Audiophile 2496 oferowały jeszcze lepszą jakość, na którą stać już było praktycznie każdego.

12. Lampa elektronowa

Technologia związana z lampami elektronowymi istniała wiele lat, zanim Thomas Edison opatentował tzw. „Efekt Edisona”. Prawdą jest, że nawet sam Edison nie do końca rozumiał zasadę jego działania; musiało minąć 20 lat zanim John Ambrose Fleming nie wynalazł tzw. „lampy oscylującej”, będącej w gruncie rzeczy prostownikiem lub diodą.

Diody prostujące nie były jednak zbyt przydatne do amplifikacji sygnału. Nsatąpiło to dopiero, gdy zaprezentowano je w formie triody, opatentowanej przez Lee DeForest’a pod nazwą Audion w 1907 roku. Wynalazek ten pierwszy umożliwiał wzmocnienie sygnału i powszechnie uznany jest jako urządzenie rozpoczynające erę elektroniki.

Choć lampy zostały z czasem zastąpione mniejszymi, tańszymi i mniej wadliwymi elementami tranzystorowymi, lampowe mikrofony, wzmacniacze, filtry czy kompresory są nadal bardzo cenionymi i wykorzystanymi urządzeniami, a wielu muzyków i realizatorów studyjnych konsekwentnie twierdzi że sprzęt wykorzystujący lampy po prostu brzmi lepiej.

11. Mikser (Konsola SLL 9072 K, sfotografowana w studiu E w kompleksie Metropolis Studios)

Wszyscy zapewne kojarzą nazwę Studer, firmy produkującej jedne z najlepszych magnetofonów wielośladowych wykorzystywanych w wiodących studiach nagrań. Niespodzianką może okazać się fakt, że firma ta jest również odpowiedzialna za pierwszy ogólnodostępny mikser audio – model Studer 69 ukończono w 1958 roku, choć jego wydanie zostało znacząco opóźnione przez rygorystyczne testy Inspektoratu poczty szwajcarskiej.

Jak i późniejsze urządzenia tego typu, „przenośny” Studer 69 był duży, ciężki i nieporęczny. Niemniej początki wielośladowej rejestracji uczyniły to urządzenie niezbędnym w każdym studiu nagraniowym. W mniej niż 10 lat rozrosło się ono do wypełnionego tłumikami i pokrętłami molocha, powszechnie kojarzonym ze studiem angrań. Lampowe miksery ustąpiły miejsca mniejszym urządzeniom tranzystorowym w latach sześćdziesiątych; te z kolei w niektórych przypadkach zastąpiono urządzeniami cyfrowymi oraz ich software’owymi odpowiednikami.

Faktem jest, że niezależnie od konstrukcji czy technologii, mikser uzyskał status pełnoprawnego narzędzia do kreatywnej pracy, a pojęcie „remiksu” na trwałe wpisane zostało do naszego słownika.

10. Sampler (Rewolucyjny Fairlight CMI)

Na scenie muzyki elektronicznej lat siedemdziesiątych dominowały syntezatory analogowe, jednak u schyku dekady muzycy zaczęli poszukiwać nowych rozwiązań. Trudno sobie to teraz wyobrazić, ale w tamtych latach syntezator analogowy postrzegany był jako urządzenie przestarzałe.
W roku 1989 australijska firma Fairlight zaoferowała wszystkim zwiastun nadchodzącej rewolucji, prezentując Fairlight CMI, cyfrowy syntezator samplujący. Oryginalnym zamierzeniem było stworzenie syntezatora cyfrowego, mającego nosić nazwę Qasar M8, natomiast funkcja samplingu została dodana później, po zbyt kosztownych eksperymentach z technologią zbiżoną do modelowania cyfrowego. Rezultatem był Fairlight CMI I, pierwszy polifoniczny sampler cyfrowy dostępny na rynku.

Produkt ten oraz jego przyszłe modyfikacje wywarły niebagatelny wpływ na oblicze muzyki. Sampling i odtwarzanie sampli zdominowały każdą inną formę elektronicznej generacji dźwięku, mało tego, technologia ta ostatecznie rozwinęła się we współczesne oblicze cyfrowej rejestracji, rzecz dla nas oczywistą i zgoła niezbędną. Fakt jest faktem, trudno wyobrazić sobie dzisiejszej muzyki świat bez samplerów.

9. Wtyczki VST. (VST zadebiutowały w Cubase 3.02)

Widzieliśmy sporo technologicznych innowacji, jednak mało z nich może konkurować z formatem VST kiedy chodzi o komputerową produkcję muzyki.

Trudno jest przecenić wagę wprowadzenia VST w Cubase wersji 3.02 w roku 1996. Ta pozornie mała aktualizacja słynnej platformy DAW oferowała grastkę nowych wtyczek jak Chorus, Espacial, Stereo Echo i Auto-Panner. Nie były to pierwsze wtyczki tego typu dołączone do programu DAW, niemniej jako pierwsze wykorzystywały nowy format, ochrzczony mianem Virtual Studio Technology.
Podstawową różnicą był fakt, że Steinberg udostępnił swój Software Development Kit developerom, którzy teraz mogli tworzyć kompatybilne z nimi produkty lub wykorzystywać efekty VST we własnym oprogramowaniu. Wywołało to prawdziwą burzę: wtyczki VST mnożyły się jak grzyby po deszczu, a wielu początkujących programistów nabierało doświadczenia tworząc autorskie wtyczki i udostępniając je za darmo bądź za drobną opłatą.

8. MP3/nośniki cyfrowe (Oryginalny iPod)

Niektórzy z nas pamiętają ten krótki okres, kiedy kasety magnetofonowe zdominowały płyty winylowe i stały się podstawowym nośnikiem muzyki. Oczywiście, niektóre rodzaje kaset zezwalały na jakość hi-fi, jednak większość z taśm była stosunkowo niskiej jakości. Nie miało to zbytniego sensu dla tych, którzy poświęcili swoje życie na maksymalizowanie jakości audio tak podczas rejestracji, jak w trakcie odsłuchu.

Jednak społeczeństwo miało nieco inne zdanie na ten temat. Aspekt przenośności był ważniejszy od jakości dla większości odbiorców muzyki. Te same wrażenia wzbudziło pojawienie się empetrójki w roku 1995, kolejnego nośnika gwarantującego mobilność, lecz wpływającego na jakość. Jak się okazało, jakość dźwięku była najmniej kontrowersyjnym aspektem formatu MP3. Właśnie ten czynnik, który uczynił go tak atrakcyjnym, czyli łatwość udostępniania, ostatecznie zagrosił całej branży muzycznej. Póki co branża dalej żyje, ale na pewno nie wyszła z tego bez szwanku.

cdn...